İÇ İŞLERİ HALK KOMİSERLERİNİN “DRAMI”.. -İlk Kurban Yagoda -

"İLK KURBAN YAGODA "

Moskova duruşmalarının ilk yazısında İç İşleri Halk Komiseri Genrikh Grigoryevich Yagoda’nın bu dosyaları hazırlayan ve sanıkları sorgulayan kişi olduğundan bahsetmiştim.

Moskova duruşmaları son derece ilginç bir süreçtir.

Ama öncesinde  Yagoda’dan kısaca bahsedelim.

Yagoda yahudi kökenlidir. Ekim Devrimi öncesi siyasal faaliyetleri nedeniyle birkaç kez tutuklanmıştır.

Petrograd'da katıldığı ekim devrimi öncesinde 1917'de Bolşevik gazetesi "Soldatskaya Pravda" da çalışmaktadır. Nisan 1918'den sonraki dönemde ise  genel yayın yönetmeni olarak gazetecilik yaşamı devam ederken, bu tarihten sonra Petrograd Çeka'ya girer. Aynı zamanda İç savaşın sürdüğü 1918-1919'da Kızıl Ordu Yüksek Askeri Müfettişliğinde çalışmaktadır. 1919'da Y. M. Sverdlov ve ÇEKA Başkani  F. E. Dzerzhinsky tarafından , Moskova'ya gönderilir. 1919'un başından 1920'nin sonuna kadar Çeka Özel Dairesi'nin başkanlığını yapar. 

1920’den sonra ise önce ÇEKA’nın bir birimi olan GPU yönetimine girer ,sonrasında  Eylül 1923'ten itibaren OGPU'nun ikinci başkan yardımcısı olur.. 

Dzerzhinsky'nin Temmuz 1926'da ölümüyle, OGPU'da Birinci Başkan Yardımcısı  ve Gizli Operasyonlar Müdürlüğü'nün başkanı olan Menzhinsky OGPU Başkani olur.  Her ne kadar Menzhinsky başkan olsa da  ,onun hastalığı nedeniyle YAGODA işleri çekip çeviren bir pozisyondadır.

Yagoda’nın Parti içerisindeki kariyeri de yükselmeye başlamıştır. 1930-1934'te Merkez Komitenin aday üyesi iken 1934'ten itibaren Merkez Komitesi asil üyesi olmuştur. Bu süreçte hep Stalin’in yanında yer almış, muhalefetin hem siyasal hemde fiziki  tasfiyesine önderlik etmiştir.

Başari karşılıksız kalmayacağından, Sovyet sisteminde alınabilecek Lenin Nişanı ,Kızıl Bayrak Nişanı” gibi  büyük ödüllerin de sahibi olur. Hatta Kızıl Bayrak nişanını bir kaç kez alır.

Sonrasında 1934 ‘de kurulan İç İşleri Halk Komiserliğininde (NKVD) ilk başkanıdır.

Kıtlık ve ekonomik zorlukların hat safhada olduğu, “Kulakların tasfiyesi “ adı altında köylülüğün tümden ortadan kaldırıldığı ,Sibirya kamplarının açıldığı, infazların arttığı süreçte en önemli rol onundur.

Kısacası sistemin en önemli figürlerinin başında gelir.

Sovyet güvenlik aygıtı iç savaş başlangıcında  F. E. Dzerzhinsky  başkanlığında Karşı Devrim ve Sabotajla mücadele Komisyonu (ÇEKA) olarak doğmuş,daha sonrasında OGPU ve GPU'ya dönüşmüştür.

NKVD ve ona bağlı birimler , parti hiyerarşisinin dışında doğrudan Stalin’e bağlı ve sadece ona hesap veren bir tür gizli polis/istihbarat örgütlenmesidir. Parti ve diğer Sovyet organlarının dışındaki bu yapı ayrı birimler halinde diğer Sovyet Cumhuriyetlerinde de vardır.Sovyet Cumhuriyetlerindeki NKVD birimleri de doğrudan ona bağlıdır.

.Siyasi yargılama ve infazların tek sorumlusu olan NKVD  biçimsel olarak hükümetin bir “bakanlığı” olarak gözükse de ,pratikte Stalin dışında hiçbir organa hesap vermek durumunda olmayan tamamen bağımsız bir yapıdadır.

Aşağıdaki ilk sorgusunda görüleceği gibi mali açıdan da çok güçlüdür. Bu sorgusundan anladığımız Sovyetler Birliğinin , yurt dışına gerçekleştirdiği elmas ve diğer kıymetli maden ticaretinin başında yine Yagoda vardır.Bu belgelere göre Yagoda sadece devlet güvenliğinden sorumlu bir bakan değil, aynı zamanda gizli bir hazine bakanı gibidir.

Yagoda Tutuklanmadan birkaç ay önce NKVD İç işleri Halk Komiserliği görevinden alınmış,yine de önemli bir görev olan İletişim Komiserliği görevini yürütürken 28 mart 1937’de tutuklanır.

Kaderi artık değişmiştir.

Moskova Davaları diye tarif edilen Anti Sovyet – Troçkist Merkez davalarının ilk başlangıçta tüm soruşturma evraklarını hazırlayan, Kamanev -Zinovyev gibi insanları idam mangasını teslim eden Yagoda bir anda, 3.Moskova Davasının yani Buharin,Rikov gibi diğer önemli Bolşevik liderlerin yargılandığı davanın sanığı haline gelir.

Ve onlarla aynı akıbeti paylaşarak, idam mangasının önüne çıkar.

Kendisi ile beraber NKVD ‘nin hem merkezi hemde Sovyet Cumhuriyetlerindeki yönetim kadroları da aynı akıbeti paylaşır. Öldürülen NKVD kadrolarının tam sayısı bilinememekte, toplam 22 bin NKVD görevlisinin bu süreçte öldürüldüğünden bahsedilmektedir.

Tarihin ve Stalin’in garip bir cilvesi olarak, kendisinden sonra göreve gelen ve öncesinde ise onun yardımcısı olan Yagoda’nın sorgucusu olan YEZHOV’da yaklaşık 2 yıl sonra Yagoda ile aynı kaderi paylaşır. Yezhov 3.Moskova Duruşmaları dosyasının hazırlayıcısıdır.

YEZHOV’u idam mangasının önüne çıkaran, BERİA ise en uzun ömürlü NKVD Halk Komiseri olarak 1953 yılında Stalin’in ölümünden birkaç ay sonra tutuklanır. Birkaç ay sonrada casusluk suçlaması ile kurşuna dizilir. Onların soruşturma evrakları sonraki yazı dizisinde olacak.

Bu bölümde Yagoda’nın tutuklanmasının hemen ardından tutulan ev arama tutanağını ve ilk sorgu tutanağına yer vereceğim.

Evinden çıkanlar bir utanç abidesidir.

Bu tutanak milyonlarca insanın açlık ve sefalet çektiği bir dönemde, gizli polis şefinin kendisine kurduğu lüks özel yaşamı göstermektedir. 

Bu utancı daha da artırmaktadır:

Yagoda’nın kurduğu bu utanç verici özel yaşamdan,kimsenin haberi olmaması tabi ki düşünülemez.

Tek cümleyle ifade etmek gerekirse, bir kişi göz yummuş,diğer kişiler ise korkularından Yagoda’ya bulaşmak istememişlerdir.

Yagoda ipek donları, şarapları ve porno filmleri ile bu utanç döneminin figürü olarak Sovyet Tarihinde yerini alır.

İlginç olan şey ise bu arama tutanağında ortaya çıkan rezilliğin Yagoda'ya hiç sorulmamasıdır.

En azından resmi tutanaklarda, iddianamede ve mahkeme kararında bahsedilmemektedir.

Kendisinden sonra gelen ve aynı kaderi paylaşan Yezhov ve Beria'nın durumu da bundan farksız değildir.

Yazı dizisinin bundan sonraki bölümünde onlara da yer vereceğim.

Yagoda'nın arama tutanağı 8 Nisan 1937

8 Nisan 1937 tarihinde biz, aşağıda imzası bulunan tugay komutanı Ulmer, .  Devlet Güvenlik Yüzbaşı Denotkin, Devlet Güvenlik Yüzbaşı Bril, Devlet Güvenlik Teğmen Berezovsky, Devlet Güvenlik Teğmen Petrov SSCB/ NKVD emirlerine dayanarak 28 ve 29 Mart 1937 tarihinde ,Kremlin, G.G.'de 2,3, ve 4 numaralı Yagoda dairesinde, 28 Mart ve 5 Nisan 1937 tarihler arasında Y.Milyutinsky Lane'deki depolarda, Ozerki'deki 9’lu konutunda, SSCB Halk İletişim Komiserliğinin deposunda ve ofisinde yapılan arama sonucu aşağıda dökümü yapılanlar tespit olunarak el konuldu.

 

1. 22997 ruble 59 kopek . 6180 ruble 59 kopek Sovyet parası- Tasarruf cüzdanı dahil
2. 1897, 1900 ve 1902 yıllarında üretilmiş, çoğu yabancı olmak üzere 1229 şişe çeşitli şarap.
3. Pornografik görseller.	3904 adet.
4. Pornografik filmler	11 adet.
5. Çeşitli yabancı sigaralar, Mısır ve Türk sigaraları	11075 adet.
6. Yabancı tütün	9 kutu
7. Erkekler için farklı ceket. çoğu yabancı	21 adet.
8. Sincap kürkü erkek kaban	4 parça.
9. Çeşitli yabancı ülkelerden bayan kabanları	9 adet
10. Sincap kürk manto	1 adet
11. Kürk	2 adet.
12. Astrahandan bayan kabanları	2 adet.
13. Deri mont	4 parça
14. Yabancı deri ve süet ceketler	11 adet.
15. Farklı ülkelerden erkek takım elbiseleri	22 adet
16. Farklı pantolonlar	29 çift
17. Yabancı ceketler	5 parça.
18. Yabancı maddeden, haki rengi vb. kumaştan yapılmış örtü-pamuk tunik.	32 adet.
19. Palto örtüsü.	5 parça.
20. Deri, krom vb. malzemeden yapılmış botlar.	19 çift
21. Çoğunlukla yabancı olan çeşitli erkek ayakkabıları (botlar ve alçak ayakkabılar)	23 çift
22. Yabancı bayan ayakkabıları	31 çift
23. Yabancı bot	5 çift
24. Bot	11 çift
25. Kürk şapkalar	10 adet.
26.Şapka (yabancı)	19 adet.
21. Yabancı bayan bereleri	91 adet.
28. Yabancı bayan şapkaları	22 adet
29. Yabancı ipek ve iran ipliği çoraplar	130 çift
30. Çoğunlukla ipek olan yabancı çoraplar	112 çift
31. Çeşitli yabancı maddeler, ipek ve diğer kumaşlar	24 kesim
32. Sovyet yapımı malzeme	27 kesim
33. Çarşaflar ve çeşitli kumaşlar	35 adet
34. Yabancı kumaş	23 adet
35. Kumaş kesimleri	4 adet
36. Kürk	4 adet
37. Yabancı yün malzemesi	17 adet
38. Astar malzemesi	58 adet
39. Farklı renkteki kaplamalar	23
40. Süet deri	14
41. Sincap derileri	50
42,4 büyük parça sincap derisi	4
43. Astrahan derileri	43
44. Su samuru kürkü	5 adet
45. Gümüş tilkiler	2
46. ​​​​Tilki kürkleri	3
47. Farklı kürkler	5 parça
48. Boğa kürk manşonlar	3
49. Kuğu derileri	3
50. Kürk - kutup tilkisi	2
51. Büyük halılar	17
52. Orta boy halılar	7
53. Çeşitli halılar - leopar, kutup ayısı, kurt derileri	5
54. Erkek yabancı ipek gömlekleri	50
55. Yabancı ipek erkek külotu	43
56. Yabancı ipek ketenden erkek dış gömlekleri	29
57. Yabancı gömlekler "Jäger"	23
58. Yabancı pantolon "Jager"	26
59. Gramofonlar (yabancı)	2
60. Radyolar ( yabancı)	3
61. Yabancı kayıtlar	399 adet.
62. Dört kutu yabancı plak, çalınmamış
63. Yabancı kuşaklar	42
64. Yabancı jartiyerler için bayan kemerleri	10
65. Kafkas kemerleri	3
66. Yabancı mendiller	46
67. Yabancı eldivenler	37 çift
68. Yabancı bayan çantaları	16
69. Etek	13
70. Yabancı bayan kostümleri	11
71. Farklı yabancı pijamalar	17
72. Çeşitli eşarplar, atkılar ve yabancı eşarplar	53
73. Yurt dışından ipek kadın bluzları	57
74. Elbiseler.	34
75. Yabancı elbiseler	27
76. Çoğunlukla yabancı ipek kadın gömlekleri	68
77. Çoğunlukla yabancı yünlü örme bluzlar	31
78. Yabancı ipek kadın taytları	70
79. Deri valizlerde yabancı banyo malzemeleri	6
80. Yabancı çocuk oyuncakları	101 takım
81. Büyük bayan ipek eşarpları	4
82. Yabancı ipek, tüylü vb. sabahlıklar.	16
83. Halı masa örtüleri, yabancı Japon işlemeleri, yemek odaları - büyük	22
84. Yünlü kazaklar, yabancı yünlü mayolar	10
85. Yabancı düğmeler ve düğmeler	74 düzine
86. Yabancı tokalar ve broşlar	21
87. Yabancı balıkçılık aksesuarları	73 parça
88. Saha dürbünü	7
89. Yabancı kameralar	9
90. Dürbünler	1
91. Yabancı mikroskop	2
92. Çeşitli tabancalar	19
93. Av tüfekleri ve küçük kalibreli tüfekler	12
94. Savaş tüfekleri	2
95. Antika hançerler	10
96. Dama	3
97. Altın saatler	5
98. Farklı saatler	9
99. Araba	1
100. Sepetli Motosiklet	1
101. Bisikletler	3
102. Çoğu pornografik olan pipo ve ağızlıklar (fildişi, kehribar vb.) toplam.	165
103. Antika paralar	-
104. Sarı ve beyaz metalden yabancı paralar	26
105. Kauçuk yapay penis	1
106. Fotoğrafik lensler	7
107. Sinema çantası "Zeiss"	1
108.fotoğraflar için Sisli fenerler	2
109. Film kamerası	1
110. Fotoğraf cihazları	3
111. Yabancı fotoğraf vizörü	1
112. Kasetli filmler	120
113. Kimyasal malzemeler	30
114. Yabancı fotoğraf kağıdı - büyük kutular	7
115. Kaşıklar, bıçaklar ve çatallar	200
116. Çeşitli antika yemek takımı	1008 parça.
117. Fildişi Satranç	8
118. Tabancalar için farklı kartuşlu çanta	1
119. Kartuş	360
120. Spor malzemeleri (paten, kayak, roket)	28
121. Çeşitli antika ürünler	270
122. Sanatsal yatak örtüleri ve suzani	11
123. Çeşitli yabancı maddeler (fırınlar, dondurucu, elektrikli süpürgeler, lambalar)	71
124. Palekh ürünleri	21
125. Yabancı parfümler	95
126. Yabancı sıhhi ve hijyen malzemeleri (ilaçlar, prezervatif)	115
127. Kuyruklu piyano, piyano	3
128. Daktilo	1
129.Karşı devrimci, Troçkist, faşist yayın	542
130. Yabancı bavullar ve sandıklar	24

Not: Listelenen eşyalara ek olarak, banyo malzemeleri, aynalar, mobilyalar, yastıklar, battaniyeler, yabancı çakılar, mürekkepli aletler vb. gibi çeşitli ev eşyaları bu listeye dahil değildir.

Tugay komutanı Ulmer

GB Yüzbaşı Denotkin

GB Yüzbaşı Bril

GB Teğmen Berezovsky

GB Teğmen GB Petrov

Yagoda sorgu tutanağı.

2 Nisan 1937

SSCB

İçişleri Halk Komiserliği

Devlet Emniyet Genel Müdürlüğü

Sorgu Tutanağı

2 Nisan 1937. Ben, GUGB'nin 4. bölümünün operatörü Teğmen Lerner, Genrikh Grigorievich Yagoda’yı sanık olarak sorguya çektim

1. Soyadı:Yagoda

2. İsim :Genrikh Grigorievich

3. Doğum tarihi: 1891

4. Doğum yeri: Rybinsk

5. İkametgah: Kremlin

6. Milliyet): Yahudi,

7. Pasaport : SSCB

8. Meslek: SSCB Halk İletişim Komiseri

9. Aile Sosyal geçmişi Babası bir kuyumcuydu

10. Sosyal Statü (Meslek ve Mülkiyet Durumu)

(a) Devrimden önce, bir çalışan

b) Devrimden sonra memur

11. Aile yakınları :1. Grigory Filippovich Yagoda, baba, ; 2. Maria Gavrilovna, anne; 3. Ida Leonidovna Averbakh, eşi, Moskova Savcı Yardımcısı; 4. Henry, oğlu, 8 yaşında; 5. Esther Znamenskaya, kız kardeş, Moskova; 6. Rozalia Shohor, kız kardeş, Moskova; 7. Frida, kız kardeş; 8. Lily, Rahibe, Hukuk Komitesi.

12. Orta öğretim (genel, özel), 1908'de Gymnasium’dan mezun oldu.

(Eski Rusya’da Lise dengi öğrenim)

13. 1907'den beri Tüm Birlik Komünist Partisi'nin (Bolşevikler) (geçmişte ve halen) 000075 nolu parti üyeliği

14. Ne tür baskılara maruz kaldı: Mahkumiyet, tutuklama vb. (ne zaman, hangi kurum tarafından ve ne için)

a) 1911'deki devrimden önce devrimci faaliyetlerden dolayı tutuklandı ve 3 yıl boyunca Simbirsk'e sürgün edildi

b) Devrimden sonra: yok

15. Hangi ödülleri (nişanlar, diplomalar, silahlar vb.) var? Lenin Nişanı, iki Kızıl Bayrak Nişanı ve Transkafkasya Federasyonu Nişanı

16. Askeri görev geçmişi ve sınıfı ;Yok

17. Kızıl Ordu'da hizmet (kızıl muhafızlar, partizan müfrezeleri), 1918'den 1919'a kadar ne zaman ve hangi sıfatla ...Yüksek Askeri Müfettişlik başkan yardımcısıydı

18. Beyazlarda ve diğer Çar ordularında (ne zaman, kim olarak) :Yok

19. Çetelere, Karşı Devrimci örgütlere ve isyanlara katılım : Yok.

20. Sosyal ve politik faaliyetler hakkında bilgi

NOT: Son sayfa dahil olmak üzere her sayfa sorgulanan kişi tarafından imzalanmalıdır.

Sorgu Tutanağı

Yagody Genrikh Grigorievich

2 Nisan 1937.

Yagoda G.G., 1891'de doğdu, 1907'den itibaren Tüm Birlik Komünist Partisi üyesi (Bolşevikler), Eylül 1936'ya kadar - SSCB İçişleri Halk Komiseri. Tutuklama sırasında - Halk İletişim Komiseri

Soru: Devlete karşı işlenmiş , siyasi ve cezai suçlamalarla suçlanıyorsunuz. Davanızın soruşturulmasına başlarken, öncelikle birkaç kişiyle olan ilişkilerinizin geçmişi ile ilgileniyoruz: Lurie, Volovich ve diğerleri.

Her şeyden önce, Lurie hakkında. Onu uzun zamandır tanıyor musun?

Cevap :Lurie'yi 1918'den beri tanıyorum. OGPU'ya katılmadan önce Yüksek Askeri Müfettişlik'te çalıştı. 1919'da Çeka'da çalışmaya gönderildim ve Müdür olarak atandım. Bir süre sonra, Özel Departmanda, Lurie’yi müdür yardımcısı olarak işe aldım.

Soru: Yani, Cheka-OGPU'da , Lurie'yi ilk kez siz işe aldınız.?

Cevap: Evet, Lurie benim tarafımdan Cheka-OGPU'ya kabul edildi.

Soru: Lurie'nin sosyal olarak yabancı bir geçmişe sahip olduğunu biliyor muydunuz?

Cevap: Evet, bunu biliyordum.

Soru: 1921'de Özel Departman'daki işinden hileli işler nedeniyle kovulmuştu. Ve bu hileli işler nedeniyle Parti tarafından kınanırken Lurie'yi OGPU'dan kovmak için neden yetki kullanmadınız.?

Cevap: Hatırladığım kadarıyla, hile suçlaması yoktu. Aksi takdirde tutuklanırdı. Bu nedenle, onu görevden almak için harekete geçmedim.

Soru :Neden görevden alınmıştı ?

Cevap: Hatırlamıyorum.

Soru: Belgeler, Lurie'nin Özel Departman'daki işinden kovulduğunu ve parti tarafından kendi kendine çıkar sağladığı için uyarıldığını ortaya koyuyor. Onu kovmadığınız gibi, neden aynı dönemde yurt dışında bir iş için tavsiye ettiniz?

Cevap: Yoldaşlarımıza danıştıktan sonra, suçunun işten çıkarılması için yeterli görmemiş olmalıyız ve bu nedenle onu yurtdışında çalışmaya gönderdik.

Soru: Lurie'nin 1922'de yurtdışındayken Parti'den kovulduğunu biliyor musunuz?

Cevap:  Evet, bunu biliyorum.

Soru: Onun kovulmasının nedenlerini biliyor muydunuz?

Cevap : Evet, genel olarak biliniyordu.

Soru: Kesin bir cevap verin.!!!

Cevap: Lurie, sosyal bir yabancı olarak partiden ihraç edildi.

Soru: Öyleyse, Lurie’nin Partiden atılması ve yurt dışındaki işinin bu nedenle sona ermesine rağmen, neden Lurie'yi OGPU'nun organlarında çalıştırmaya devam ettirdiniz?

Cevap: OGPU kooperatifinin ticari direktörü olarak tarafımdan atandı.

Bu göreve, partili olmayan bir kişinin atanmasında bir sakınca bulunmadığına inanıyordum.

Soru : Lurie'yi operasyonel çalışmalarda kullanmayı başaramadınız, bu yüzden onu (partiden atıldıktan sonra) ekonomik çalışmaya mı soktunuz?

Cevap: Onu yetenekli bir adam olarak gördüm ve bu nedenle onu ticari direktör olarak atadım.

Soru: Lurie'nin sadece  politik olarak güvenilmez biri olması değil, aynı zamanda onun genel olarak maceracı biri olduğuna ikna olmanız için yeterli veriye sahiptiniz.

1. Sosyal olarak yabancılaşmış bir aileden geldiğini biliyordunuz.

2. 1921'de Özel Departmandaki işinden kovulduğunu ve hileler işler nedeniyle Parti tarafından uyarıldığını biliyormuydunuz?

3. 1922'de sosyal olarak yabancı olduğu için partiden ihraç edildiğini biliyor muydunuz?

Bütün bunlar sizin tarafınızdan biliniyordu ve yine de onu OGPU'nun aparatında kendinize yakın tuttunuz. Sizi Lurie'ye bağlayan neydi?

Cevap: Onun bir maceracı olduğunu bilseydim, tutuklanır ve yargılanırdı. Onu bu işi yapabilecek yetenekli bir iş insanı olarak tanıdım. Onunla sadece bir iş ilişkim vardı.

Soru: Kooperatife atanmadan önceki ticari yeteneğini nasıl biliyordunuz?

Cevap: Kurumun yönetiminde bir asistan olarak, ekonomik yeteneklerine ikna oldum.

Soru: Lurie, sadece bir dizi suç işlemiş bir maceracı olmadığını, aynı zamanda bir yabancı istihbarat ajanı olduğunu itiraf etti. Bunu biliyordun ve örtbas ettin.

Cevap: Bunu bilmiyordum ve bu yüzden bunu hiç düşünmedim Lurie'nin bir casus olduğunu bilseydim, tutuklanır ve vurulurdu.

Soru: Gerçekler ve materyaller tüm bunları bildiğinizi gösteriyor.

Cevap: Bunu bilmiyordum.

Soru: Gerçeklere gelelim. Lurie'yi Dinamo'da çalışırken yurtdışına gönderdin.

Cevap: Lurie'yi yurtdışına gönderdim.

Soru: Lurie'yi neden yurt dışına gönderdiniz?

Cevap : Borzig ve Lepage'den Dinamo için silah satın almak için yurtdışına (Dış Ticaret Halk Komiserliği aracılığıyla) gitti.

Soru: Lurie neden silah almaya gönderildi?

Cevap: Çünkü o dönemde Dinamo'nun ticari direktörüydü.

Soru: Lurie'yi yurtdışına gönderdiğinizde, ona gözetim altına alması talimatını verdiniz mi?

Cevap: Bu gezi sırasında hatırlamıyorum ama sonraki yurt dışı seyahatlerinde ona bu tür görevler verdim.

Soru:Lurie'nin yurtdışındaki operasyonlarını Borsig şirketinin yöneticisi Ulrich aracılığıyla yürüttüğünü biliyor musunuz?

Cevap: Borsig aracılığıyla – evet. Ama Ulrich aracılığıyla mı oldu bilmiyorum.

Soru: OGPU-NKVD departmanları size, Lurie'nin hem ilk hem de sonraki yurt dışı gezileri sırasında, yalnızca Borzig şirketinin temsilcisi değil aynı zamanda bir casus olan Ulrich ile temasa geçtiğini bildirdi. Ulrich’i bir Alman casusu olarak belirtildiğine göre Özel Departmanın, bir haber alma sistemi vardı.

Cevap: Özellikle Borzig şirketinin Birlik'teki temsilcisi olduğu için Ulrich'in bir casus olduğu varsayılabilirdi. Ulrich'le ilgili materyallerin bana bildirilip aktarılmadığını artık hatırlamıyorum.

Soru: Yukarıda Ulrich hakkında hiçbir şey bilmediğinizi gösterdiniz. Şimdi de Ulrich'in Birlik'teki Borzig şirketinin temsilcisi olduğunu söylüyorsunuz. Bunu nasıl biliyorsun?

Cevap: Açıkçası, istihbarat materyallerine dayanıyor.

Soru: Yani Ulrich hakkındaki istihbarat materyalleri  size rapor ediliyor muydu?

Cevap: Lurie'nin yurtdışı gezilerinin her biri hakkında bana istihbarat malzemeleri sağlandı.

Soru: Dışişleri Bakanlığı'nın Lurie'nin yurt dışı gezileriyle ilgili tarafınıza iletilen materyallerinde ,Lurie'nin tüm işlemlerini Ulrich üzerinden yürüttüğü ve Lurie'nin şüpheli bir şekilde Ulrich'e yakın olduğu belirtiliyor.

Cevap: Şimdi bu materyalleri hatırlamıyorum; eğer öyleyse, gözlemin sürdürülmesinin gerekliliği konusunda talimat vermiş olmalıyım.

Soru: Lurie'nin Almanya'ya yaptığı gezilerden birinde orada Berlin polisi tarafından tutuklandığını ve kısa süre sonra serbest bırakıldığını biliyor muydunuz?

Cevap: Evet, bunu biliyordum.

Soru: Nasıl serbest bırakıldı?

Cevap: Artuzov'a bu konuya müdahale etmesi talimatını verdim ancak INO'dan bana bildirildiği üzere rüşvet aldığı gerekçesiyle serbest bırakıldı.

Soru: Lurie'nin Berlin polisi tarafından neden tutuklandığını merak ettiniz mi?

Cevap: INO'ya göre - elmas ticareti için.

Soru: Lurie polis tarafından sorgulandığını size bildirdi mi?

Cevap: Hayır, söylemedi ve ben de sormadım.

Soru: Bir OGPU çalışanının hangi nedenden dolayı tutuklanıp serbest bırakıldığıyla neden ilgilenmediniz? Berlin polisinin onu ne hakkında sorguladığını bile sormadınız mı?

Cevap: Açıkçası tüm bunları INO OGPU aracılığıyla tam bir netlikle biliyordum.

Soru: INO materyallerinden ne öğrendiniz?

Cevap: Lurie'nin tutuklandığını, üzerinde değerli eşya bulunmadığını ve rüşvet karşılığında serbest bırakıldığını..

Soru: Lurie'nin rüşvetle polisten kurtulmayı başardığını gösteriyorsunuz. Bu, özünde Almanya'da zaten bir başarısızlık olduğu anlamına geliyor. Bundan sonra neden onu tekrar yurt dışına gönderiyorsunuz?

Cevap: Lurie, Alman piyasasında bir spekülatör olarak görülüyordu ve başarısızlığı, ikinci bir tutuklanma korkusu için bir neden olarak görülmüyordu.

Soru: Lurie yurt dışına seyahat etmek için hangi pasaportu kullandı? Hangi isim altında?

Cevap: Dinamo ticari şirketinin temsilcisi olarak Alexandrov adı altında seyahat etti.

Soru: Berlin polisi Dinamo topluluğunun bir OGPU kuruluşu olduğunu bilmiyor muydu?

Cevap: Şüphesiz bilindiğini varsaymalıyız.

Soru: Alman hükümeti, kendisinin OGPU çalışanı olduğunu önceden bilerek nasıl giriş vizesi verdi?

Cevap: Lurie'nin ilk tutuklanmasından sonra, Almanya'ya vize konusunda sıkıntılar çıktı. Dışişleri Halk Komiserliği'nden yardım istemek zorunda kaldım.

Soru: Casus Ulrich'in yardımıyla Lurie için giriş vizesi aldıklarını biliyor muydunuz?

Cevap :Hayır, bunu bilmiyordum.

Soru:Bunu INO materyallerinden biliyor muydunuz?

Cevap:INO'dan böyle bir materyal hatırlamıyorum.

Soru: Önceki dönemlerde aynı isimle defalarca oraya seyahat etmiş ve yurtdışında başarısız olan Lurie'nin tutuklanmamasından dolayı herhangi bir şüpheniz doğmadı mı ?

Cevap : Bunu düşünmedim, ama INO'ya Lurie'yi yurtdışında izlemesi için talimat verdim.

Soru: INO, Lurie hakkındaki gözlemleri hakkında size ne rapor verdi?

Cevap: Bana şüpheli bir şey bildirilmedi ya da INO bana tüm materyalleri vermedi.

Soru: Diyelim ki INO , Lurie'nin yurtdışındaki davranışlarında şüpheli bir şey kaydetmedi, ancak belgeler Lurie ve Ulrich arasında şüpheli bir bağlantı olduğunu gösteren INO materyalleri olduğunu gösteriyor. Fakat Ulrich'in Sovyetler Birliği'ne geldiğini ve Lurie ile son derece gizli koşullar altında görüştüğünü biliyor muydunuz?

Cevap:Hayır, bunu bilmiyordum.

Soru:Özel Daire'nin 24 Ekim 1930 tarihli özel bir raporunda, "19 Ekim 1930'da casus Ulrich'in Lurie'nin Milyutinsky Lane'deki dairesini ziyaret ettiği ve anahtarıyla kapıyı açtığı" bildirildi. Aynı raporda, 22 Ekim 1930'da Ulrich'in Lurie'nin dairesini tekrar ziyaret ettiği ve orada 5 saat kaldığı söyleniyor. Ne gibi önlemler aldınız?

Cevap: Bu özeti bilmiyorum. Bana bildirilmedi.

Soru: Dahası, aynı özel raporda, başka bir casus olan Sheetz'in Ulrich ile yaptığı bir konuşmada, GPU'nun kendisini sık sık rahatsız ettiğinden ve sonunda tutuklanacağından şikayet ettiği bildirildi. Ulrich, OGPU'da o kadar etkili bağlantıları olduğunu ve Sheetz'in özgürlüğü konusunda endişelenmesine gerek olmadığını söyledi. Bu mesajla ilgili ne yaptınız?

Cevap: Kesinlikle bu rapordan haberim yoktu.

Soru: Sizin de söylediğiniz gibi OGPU-NKVD departmanlarında bu tür materyaller olduğu halde, bunlar hakkında size haber verilmemiş olabilir mi?
Cevap: Bu verinin bana bildirilmediğini, bu konuyu bilmediğim için böyle bir şeyin olmuş olabileceğinde ısrar ediyorum.

Soru: Lurie'nin Ulrich'le defalarca yaptığı gizli toplantılara ilişkin benzer istihbarat raporları birkaç yıl boyunca Operod aracılığıyla size rapor edildi mi?

Cevap: Bir keresinde bana Lurie'nin yabancılarla buluşması hakkında Hotel National'dan bir veya iki ajan ismi verildi: Berenson, Oppenheimer ve Frenkel.

Soru: Bu raporlarda neler bildirildi?

Cevap: Lurie'nin yabancılarla akşam yemeği hakkında.

Soru: Hepsi bu kadar mı?

Cevap: Ayrıca tüm bu yabancıların ve Lurie'nin fahişelerle olan ilişkilerinden de haberdar oldum. Bulanov'a Lurie'yi çağırması ve bu bir daha olursa tutuklanacağı konusunda onu uyarması talimatını verdim.

Soru: Lurie o sırada hangi pozisyondaydı?

Cevap: Dinamo'da yöneticiydi.

Soru: Lurie'nin yabancılarla yaptığı son derece şüpheli toplantılar, sizin dediğiniz gibi davranışları hakkında istihbarat raporları alıyorsunuz?

Nasıl oluyor da , Lurie'nin yabancılarla olan bağlantılarının sebebini ortaya çıkarmak yerine, tabiri caizse, kendinizi Lurie'yi Bulanov aracılığıyla "bunun bir daha olmaması gerektiği" konusunda uyarmak gibi bir önlemle sınırlıyorsunuz.

Cevap: Lurie bu öğle yemeğine ya da akşam yemeğine Bulanov'un izniyle ve benim bilgimle gitti. Bu akşam yemeği Lurie'ye bir elmas tüccarı tarafından verildi.

Soru: Ne tür tüccarlar? En baştan başlayalım. Frenkel kimdir?

Cevap:Lurie'nin ifadesine göre, Frenkel'in Lurie'nin iş ilişkisi içinde olduğu Berenzon'un elmas şirketinin komisyoncusu olduğunu biliyorum.

Soru: Frenkel sık sık SSCB'ye geldi mi?

Cevap: Yılda bir kez, mutlaka.

Soru: SSCB'ye ne zaman gelmeye başladı?

Cevap: Bildiğim kadarıyla 1930'dan itibaren

Soru: Frenkel'e 1925-1936 yılları arasında 28 kez SSCB'ye giriş vizesi verildiği belgelendi. OGPU-NKVD'nin operasyonel departmanları, Frenkel'in SSCB'ye girişini defalarca kapattı. Ancak, her seferinde, Lurie'nin ısrarı üzerine, Frenkel'in SSCB'ye girişine kişisel emrinizle izin verildi.

Cevap: :Frenkel'in SSCB'ye girişi Dış Ticaret Halk Komiserliği tarafından yasaklandı. Ancak elmas satışıyla bağlantılı olarak Frenkel'in SSCB'ye girmesine izin verdim.

Soru: İnsanlar, operasyonel departmanların kategorik itirazlarına rağmen, Frenkel'in neden SSCB'ye 28 kez gelmesine izin verdiğinizi soruyorlar?

Cevap: Operasyonel Departmanların (INO) Frenkel'in SSCB'ye girişini yasaklaması, Dış Ticaret Halk Komiserliği'nin yasaklanmasıyla bağlantılıydı, ancak Frenkel'in Lurie ile olan operasyonlarıyla ilgili iş için SSCB'ye gelmesi gerektiğinde, girmesine izin verdim.

Soru: Frenkel'in Polonyalı bir casus olduğunu ve bu nedenlerden dolayı operasyonel departmanların Birliğe girmesini yasaklamakta ısrar ettiğini biliyor muydunuz?

Cevap:O dönemde onun Polonyalı bir casus olduğuna dair şüpheler olmakla birlikte Frenkel'in Polonyalı bir casus olduğu net bir şekilde bana kanıtlanmadı. ..

Soru:Diyelim ki sağlam bir kanıt yoktu, sadece Frenkel'in Polonyalı bir casus olduğunu varsaydınız. Lurie'nin casusluktan şüphelenilen bir kişi aracılığıyla değerli eşyalarla işlem yapmasına neden izin verildi?

Cevap:Çünkü kesin bir veri yoktu, hatırladığım kadarıyla sadece Frenkel'in casusluk şüpheleri vardı.

Soru: Bu tür operasyonların casusluk şüphesi olan kişiler aracılığıyla gerçekleştirilmesine izin vermek mümkün müydü?

Cevap: Operasyonlar, sadece casusluk şüphesi altında, aynı zamanda topraklarımızda gözetim altında bulunan bir yabancının varlığı devlet için tehlikeli olmadığı için gerçekleştirildi. Ve elmas satışının hızı ve karlılığı bunu haklı çıkardı.

Soru: Elmas operasyonları gizli miydi?

Cevap: Yabancı bir devlet için, evet, eğer Sovyet devletinin ne sattığını bilselerdi. Ve Lurie'nin özel bir kişi olduğunu ve Frenkel'in de özel bir kişi olduğunu bildikleri için gizlilik ortadan kalktı.

Soru: Frenkel, Lurie'nin bir NKVD subayı olduğunu biliyor muydu?

Cevap:Evet, tabii ki . Bunu hatırlıyorum.

Soru: Lurie'nin casusluğu bilinen kişiler aracılığıyla operasyonlar yürütmesine neden izin verdiniz?

Cevap: Çünkü Frenkel konusunda sadece casusluktan şüphe vardı.

Soru: Lurie'nin elmasları kimin aracılığıyla sattığını biliyor muydunuz? Ayrıca, operasyonlarını kimin aracılığıyla gerçekleştirmeyi planladığını size önceden bildirdi mi?

Cevap:Evet, bunu size Frenkel, Oppenheimer, Gerstein ve Berenzon aracılığıyla olduğunu söyledim.

Soru: Lurie'nin bu insanlara elmas satışına neden izin verdiniz?

Cevap:Bunlar büyük elmas üreticileri ve daha iyi para ödüyorlar.

Soru: Bu yanlış. Bir dizi kuruluştan, özellikle Kustexport'tan, bu alıcılarla kişisel işlemlere giren Lurie'nin onlara değerlerinin altında elmas sattığına dair herhangi bir sinyal aldınız mı?

Cevap Kustexport bana hiç böyle bir açıklama yapmadı. Kustexport, beni etkilemek için Lurie'nin elmasları Kustexport'ın teklifinden daha ucuza sattığını yazdı, ancak bu bence doğru değildi, yanlıştı, çünkü elmasların kalitesi karşılaştırıldığında farklı çıktı.

Soru: Lurie ve Frenkel’in başkalarıyla kişisel işlemleri olup olmadığını kontrol ettiniz mi?

Cevap :Hayır, yapmadım.

Soru: Yani körü körüne mi güvendin?

Cevap :Hayır, onunla ilgili ajanlara izleme talimatı verdim ancak ajanlar Lurie'nin alıcılardan ilgi gördüğünü veya onlardan rüşvet aldığını bildirmedi. Satılanlar için ödemeler yurt dışında yapıldı.

Soru: Avusturyalı alıcı Gerstein'in anketinden haberdar mıydınız?

Cevap: Hayır, bunu bilmiyorum.

Soru: Ulusal Otel resepsiyonundaki anketi, doldururken, Gerstein'ın “SSCB'ye NKVD'nin finans departmanının işi için geldiğini” yazdığı konusunda bilgilendirilmediniz mi?

Cevap:Hayır, rapor edilmedi.

Soru: Bulanov'un daha sonra hasta adamın bu hamalını tatil beldesinden çağırması ve Lurie'nin huzurunda anketi bu kadar "dikkatsizce" doldurduğu için onu azarlaması sizin talimatınız değil miydi?

Cevap:Hayır, böyle bir talimat vermedim.

Soru: Lurie hakkında ne hissettiniz?

Cevap:: Lurie benim için her zaman tatsızdı, ondan her zaman şüphelendim, bu yüzden ona her zaman yurtdışında gözlemlemesi için görevler verdim. Ama kişisel duygulardan değil, onu kullanmanın uygunluğu düşüncesi ile hareket ettim..

Soru: Bu amaçlar için casusluk yapan şüpheli kişilerle işlem yaptığını önceden bildiğiniz halde , sürekli şüphelendiğiniz bir kişiyi, denetimsiz bir şekilde ciddi işlemleri emanet etmeye devam ettiniz ..öyle mi?

Cevap: Casusluktan şüphelenilen kişilerle kişisel işlemlerde bulunduğunu bilmiyordum. Ondan şüphelendiğim andan itibaren, onun izlenmesi için talimat verdim.

Soru: Lurie'den her zaman şüphelendiğiniz, ancak onu ortadan kaldırmak için somut bir şey yapmadığınız yönündeki ifadeleriniz en azından anlamsız ve saf.

Lurie'yi kirli, suçlu bir adam olarak tanıyordun. Sadece değerli eşyalarla yaptığı hileli ilişkileri değil, aynı zamanda casusluk bağlantılarını da biliyordunuz.

Ancak, onu ifşa etmeye cesaret edemediniz. Bu, onunla ortak bir noktanız olduğu anlamına gelir. Soruyu doğrudan cevaplayın.

Sizi Lurie'ye bağlayan neydi?

Seni nasıl ellerinde tuttu?

Cevap: Lurie'nin suçu hakkında hiçbir bilgim yoktu. Lurie, benim gözümde, yukarıda söylediğim gibi, yetenekli bir iş adamıydı.

Değerli eşyalarla yaptığı hileli hileleri bilmiyordum. Ayrıca casusluk yaptığından şüphelenilen kişilerle (Frenkel ve diğerleri gibi) olan ilişkilerinden de bahsetmiştim.

Yukarıda belirtilen gerçekler dışında, Lurie ile başka bir bağlantım yoktu ve beni hiçbir şekilde tutmadı.

Soru:Onu neden kovmadın? Kovamadın mı?

Cevap:Bunun için yeterli delil yoktu.

Soru: Onunla kişisel bir ilişkiniz oldu mu?

Cevap:Hayır.

Soru:Lurie'nin karısı sizi resmi amaçlar için kullandı mı?

Cevap:Hayır, asla.

Soru: Neden Lurie'nin karısının bir kereden fazla yurtdışına seyahat etmesini ayarladınız?

Cevap:Lurie'nin karısı için özel bir gezi ayarlamadım. Çalışanların diğer eşleri gibi ata bindi.

Soru: Lurie'nin karısı yurtdışı gezisi için parayı nereden buldu? Parayı ona bizzat sen mi verdin?

Cevap: Luria'nın eşine hiç para vermedim.

Soru: Lurie'nin eşinin yurtdışına seyahat ederken 2-3 ay orada kaldığı biliniyor. En pahalı tatil yerlerine gitti. Orada nasıl yaşadığını merak ettin mi?

Cevap: İlgilenmedim ve sormadım.

Soru:  bir NKVD memuru bu tür fırsatları nasıl elde ettiği, Size garip gelmedi

mi,?

Cevap: Ne yazık ki, ilgilenmedim.

Tutanağın beyanlarım doğrultusunda düzenlendiğini okuyarak, onayladım.

Genrikh Grigorievich Yagoda